Wanneer tegenargumenten stokken, dan kan er nog altijd worden teruggegrepen op de zin: als het je niet bevalt in Nederland, dan ga je toch lekker terug. Dat ik geboren ben op Nederlands grondgebied en niet zou weten waar ik dan exact naartoe moet, is een logistieke kwestie waar deze mensen ontegenzeggelijk weinig over hebben gefilosofeerd.

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek ben ik een ‘allochtoon’. Dat woord wil zeggen dat ik ‘niet van deze grond’ ben, terwijl ik wel op deze grond ben geboren. Het begrip definieert en categoriseert. Omdat het om een wijdverbreide overheidsdefinitie gaat, spreekt de socioloog Pierre Bourdieu over definitiemacht – de macht om te bepalen wat wat is en wie wie. Ik ontkom er nauwelijks aan om mezelf te begrijpen door de lens allochtoon, maar word ook door anderen gezien als allochtoon. De woorden beperken, en belemmeren. Ze definiëren de manoeuvreerruimte.

Toch is er een ontsnapping mogelijk. Je kunt je verzetten. Nee, het gaat hier niet om een leeg verhaal waarin je in jezelf moet geloven als individu en er dan vanzelf komt. Maar we kunnen, zoals de filosoof Baukje Prins zegt, weigeren om ons te voegen naar het taalspelletje dat ons wordt opgedrongen. Er zijn ontsnappingsroutes – we moeten zoeken naar de plaatsen waar het dominante denken op zijn kop kan worden gezet en kan worden ontmanteld.

Ik ben door jou. Maar tegelijkertijd definieer ik mezelf.

Omstanders flipten en wisten zich geen houding te geven

De socioloog Harold Garfinkel deed met zijn studenten zogeheten crisisexperimenten. Bij zo’n experiment wordt bestudeerd hoe mensen reageren wanneer er een algemeen aanvaarde regel of norm wordt overschreden. Een voorbeeld van een crisisexperiment: kijken hoe mensen reageren als je in de lift dicht op ze staat. Of wanneer je plots stokstijf zou stilstaan middenin de publieke ruimte. Tijdens eerdere experimenten flipten omstanders en wisten ze zich geen houding te geven, terwijl het slechts een kleine overtreding van een alledaagse regel betrof.

Tijdens de Gezi-parkdemonstraties in 2013 in Turkije groeide Standing Man – hij bleef slechts stokstijf stilstaan in de publieke ruimte – uit tot het ultieme symbool van geweldloos verzet. De politie wist aanvankelijk niet hoe ze op Standing Man moesten reageren. Het lichaam dat volledig ontspannen, beheerst en zelfverzekerd stilstaat, is een oprecht geweldloze vorm van verzet.

Het is tijd voor microrevoluties. Ja, gewoon in Nederland. Microrevoluties zijn kleine overtredingen van alledaagse regels. Microrevoluties gaan over alledaagse verstoringen van machtsverhoudingen. Het gaat over opstaan voor gelijkheid. Over stilstaan in de publieke ruimte. Microrevoluties zijn bescheiden ingrepen in het leven. ‘Je kunt de wereld misschien niet veranderen, maar wel je eigen wereld’, las ik laatst ergens, het zal vast op Facebook zijn geweest.

Maar namens welke wij heb ik gesproken? En wie ben jij in dit verhaal?