Wat is de balans van twee jaar corona? Een van de grootste raadsels is hoe de coronamaatregelen op de universiteiten hebben geleid tot een normalisering van alles wat we eigenlijk abnormaal zouden moeten vinden. De eerste keer dat ik me hierover verbaasde, kan ik me nog goed voor de geest halen. Het was in het eerste coronajaar en ik had net – met een rondspringende tweeling van vijf jaar in de huiskamer – online hoorcollege proberen te geven aan ruim honderd studenten. Ik opende mijn mailbox en las het bericht van een collega met de vraag wie dit jaar ging meedoen aan de nationale en Europese subsidieprogramma’s. Blijkbaar was er niets aan de hand en moest alles op de oude voet verder. Voor mij werd deze mail symbool voor iets groters. Waarom bleef iedereen op de universiteit in de pas lopen?

Waarom bleef iedereen op de universiteit in de pas lopen?

Inmiddels weten we waar we staan na twee lange jaren van onzekerheid. In het onderwijs hebben de coronabeperkingen desastreus uitgepakt. Ze hebben geleid tot slechter onderwijs en een mentale gezondheidscrisis onder jongeren. Veel studenten voelen zich eenzaam, hebben moeite met hun motivatie en kampen met psychische problemen. Met online lesgeven (Zoom), digitaal vergaderen (Teams) en online proctoring hebben Nederlandse universiteiten zich uitgeleverd aan het grootkapitaal van Amerikaanse bigtechbedrijven. Dezelfde digitale surveillancesystemen bedreigen de academische vrijheid en de privacy van studenten en wetenschappers.
Terugkijkend is er een oorverdovende stilte geweest onder wetenschappers over de laatste vergislockdown, de onderwijsbrede schoolsluiting en de invoering van maatregelen waarvoor geen enkel bewijs is dat ze ook werken, zoals de verregaande QR-restricties en het hinten op het verplichten van de vaccinatieprik.

Wetenschappers zijn niet altijd moedig, ik ook niet. Maar ergens had ik de hoop dat corona zou leiden tot een bezinning van wat we doen in de samenleving en hoe we ons werk inrichten. Daarvan is niets terechtgekomen. De werk- en regeldruk op de universiteiten zijn alleen maar toegenomen. Na twee jaar heb ik het beklemmende gevoel in de raderen van een goed geoliede machine te zijn beland waarvan de instellingen niet meer kunnen worden gewijzigd. Het kan geen toeval zijn dat The Matrix Resurrections nu in de bioscopen draait.