Ik denk aan de Hongaarse cameravrouw die een rennende vluchteling liet struikelen. Wat moet er in je hoofd gebeuren, welke onaardige neuronen schudden elkaar daar grijnzend, smalend en hatelijk de hand, om een vluchteling met een kindje in zijn armen te laten struikelen? Alhoewel, kun je iemand laten vallen die al op de grond ligt? De Europese politiek in het klein.

We betalen de prijs voor onze bemoeienis in een geopolitiek schaakspel waar we als hyena’s omheen cirkelden en de volgende meesterzet in het oor van onze tijdelijke vriend fluisterden. Maar de vijand van jouw vijand werd uiteindelijk ook jouw vijand. We betalen de prijs, omdat koele koningen nu eenmaal geen oog hebben voor hun bloedende pionnen en huilende koninginnen. De pionnen en koninginnen slaan nu op de vlucht, naar een minder ellendig oord, het spoor van de hyena’s volgend.

We graven ons in, bouwen hoge witte torens die zwarte lopers moeten afschrikken, vertrouwen op vuurspuwende draken die ons moeten beschermen en installeren kostbare, oneindige ogen die ons ogenschijnlijk veiliger moeten laten voelen. We fantaseren over brute barbaren, want wij zijn mensen. We creëren mensen ‘met papieren’ en ‘zonder papieren’. We beschermen ons eigen leven, maar faciliteren de dood van een ander. We zijn voor een vrij verkeer van goederen, kapitaal en bronnen, behalve van mensen in nood.

Iemand laten vallen die al op de grond ligt,
de Europese politiek in het klein

Als een klein kind verbergen we ons gezicht in een kussen, omdat we een klein kind met zijn gezicht verborgen in het zand niet onder ogen willen komen. We kunnen alternatieve verhalen creëren, papieren doorscheuren en neer laten dwarrelen, en luchtkastelen bouwen die de hoogste muren overstijgen. Wereldvreemd? Mogelijk, maar niet minder ongeloofwaardig en onvoorstelbaar dan de waarde die we nu hechten aan muren, papieren en onszelf. Niet minder krankjorum dan de Europese onverschilligheid over de dood van duizenden vluchtelingen in de Middellandse Zee. Niet minder zot dan de waanbeelden over bebaarde barbaren.

We laten vluchtelingen voortdurend struikelen, we zijn ook de Hongaarse cameravrouw. Er is bovenal sprak van een solidariteitscrisis, van Europees escapisme. Onze Europese politiek drijft vluchtelingen de dood in.