Zelfs als docent heb ik af en toe de gevreesde tentamendroom: je bent op de campus, beseft plots dat je een tentamen hebt, maar je vergat het vak te studeren. En je vindt het lokaal niet. Heel herkenbaar, naar het schijnt. Helaas is er een grote kans dat de huidige lichting studenten later iets anders zal dromen. Zij moeten tentamens maken op afstand, en dat betekent op hun eigen computer, met hun eigen internetverbinding, en op hun eigen kamer.

Over kamers gesproken. Ooit had ik een kamer waar het zo warm was dat aluminiumfolie op de ramen de zon buiten hield, waar je de overbuurvrouw kon zien en horen telefoneren en waar al mijn voedsel verzameld stond omdat het anders gestolen werd. Daar droom ik niet over, maar de studenten die hun tentamen nu op hun kamer moeten maken later misschien wel. Om toezicht mogelijk te maken, moeten zij spionagesoftware installeren zodat de camera hen kan waarnemen tijdens het tentamen. Net vóór het tentamen tonen ze dan verplicht hun hele kamer, inclusief bureaublad. Tijdens het tentamen moet de muur achter hen egaal zijn, de lichtinval ‘juist’, en mogen er geen andere mensen hoorbaar of zichtbaar praten. Tijdens het tentamen registreert de software elke toetsaanslag. Alles wat afwijkt is verdacht en wordt als mogelijke fraude onderzocht. Zo wordt de eigen kamer een bron van stress en nare dromen.

Ik pleit ervoor om toetsen op locatie weer mogelijk te maken

Waarom maken we het zo moeilijk voor onze studenten? Is dit echt het enige alternatief voor het toetsen van grote groepen? Net als vele docenten pleit ik ervoor om toetsen op locatie weer mogelijk te maken. Het klopt dat er veel en grote zalen nodig zijn, maar waarom kunnen we dan geen lege zalen huren in bijvoorbeeld de RAI? We begrijpen ook wel dat het druk wordt als alle studenten in dezelfde week naar de tentamenlocatie moeten komen. Maar je kunt toetsen op locatie ook beperken tot die tentamens waar kennis en begrip overhoord worden; al het andere (zoals toepassing van de stof) kan ook met een openboektentamen. Bovendien kunnen sommige tentamens een week voor of na de tentamenweek plaatsvinden. En natuurlijk beseffen we dat de surveillanten in een risicogroep zitten, maar er bestaan ook jongeren die iets willen bijverdienen door te surveilleren.

Online toezicht bij tentamens op afstand is voor bijna niemand goed

Tot nu toe mogen studenten individueel aanvragen om op de campus een tentamen te maken, als zij dit online toezicht niet willen. Maar eigenlijk is online toezicht bij tentamens op afstand voor bijna niemand goed. Geen enkele docent of student is zeker over de eerlijkheid van de student als er technische storingen zijn. De computer, de spionagesoftware of het internet kunnen uitvallen. Kwam dat laatste dan door een goedbedoelende huisgenoot die even de modem aan en uit zette? Of was het in opdracht van de student die vergeten was te studeren? Als de student wordt uitgesloten kan het oneerlijk zijn voor haar/hem. Het lijkt dus redelijk om bij technische storingen de student een extra kans te geven. Maar elke extra kans betekent dat de docent een nieuw tentamen moet opstellen – dat kan een week werk zijn, als je het goed wilt doen. Tenslotte is dit ook voor de VU niet goed: zij loopt het risico dat benadeelde studenten rechtszaken aanspannen.

Natuurlijk kunnen thuistoetsen met online toezicht handig zijn, bijvoorbeeld voor minder mobiele studenten. Maar voor bijna iedereen, op korte en lange termijn, zijn toetsen op locatie beter, al is het maar omdat je niet in je nare tentamendroom wilt wakker worden.

 KATINKA QUINTELIER

OR-lid, docent strategie en ethiek