De wereld is in de war, maar onze minister-president nog meer. “Blijf thuis”, zegt Rutte tegen vluchtelingen die geen huis meer hebben. Ik probeer een politieke ideologie te ontwaren in zijn opmerking. Open deur na deur na deur, maar het is tevergeefs; neoliberale leegte kent geen diepgang.

Ik denk niet alleen aan Brussel en Parijs, maar ook aan Istanbul en Ankara, aan Lahore, aan het bombardement van de Amerikaanse coalitie op de universiteit van Mosul, een dag voor Brussel, waarbij naar schatting tweehonderd mensen hun leven hebben verloren, en aan de terroristische daad van Boko Haram in Nigeria, waarbij twintig moskeebezoekers sterven. Warsan Shire’s woorden resoneren: ‘Later that night, I held an atlas in my lap, ran my fingers across the whole world and whispered: where does it hurt? It answered: everywhere, everywhere, everywhere.’

“Nu komt het wel erg dichtbij”, zou onze selectieve verontwaardiging moeten verklaren, alsof we daarmee ons onvermogen tot empathie bezweren. Maar is dat niet deels wat de terroristen beogen, ons dwingen tot een globalisering van empathie – ondanks hun perverse en nihilistische doodsverering? In een wereld waar pijn en lijden ongelijk zijn verdeeld, doet de terrorist dienst als transnationale transporteur van onbehagen. Ze herverdelen de onrechtvaardige verdeling van risico en gevaar in de wereld. 

Wie heeft het monopolie op de export van ellende?

Als geld en goederen globaliseren, doen negatieve emoties en ongewenste ideeën dat ook: de terrorist is een kosmopoliet, niet van de juiste snit, maar een kosmopoliet niettemin. Ze zijn grensoverschrijdend, op meerdere manieren, en perfect geïntegreerd in de huidige wereldorde. Nog beter dan onze politici begrijpen ze dat een globale wereld geen ‘daar’ en ‘hier’ kent. Daar is hier, en andersom. Economisch onderdrukte, sociaal uitgekotste en cultureel deviante boemannen herverdelen globale ellende en importeren hun minachting voor het leven. Alhoewel…

“Maar ze hebben wapens”, zegt een klein jongetje angstig tegen zijn vader, na de aanslagen in Parijs. “Zij hebben wapens, maar wij hebben bloemen”, antwoordt vader vredelievend, en probeert zoonlief gerust te stellen. En wapens, grote wapens, massavernietigingswapens, vergeet vader te vermelden, maar waarom zou je een kind daarmee bezwaren?

Inderdaad, waarom zou je een kind daarmee lastigvallen, een bruin kind in het Midden-Oosten, een kind in Irak, Syrië en Afghanistan? Verklede barbaren helpen definiëren wie we zijn; ‘moderne en verlichte’ mensen zijn wij, die geeneens maskers opdoen wanneer precisiebommen van de internationale coalitie worden afgevuurd, met onschuldige mannen, vrouwen en kinderen als collateral damage. Drones, straaljagers, langeafstandsraketten en virtuele schermen brengen een noodzakelijke, morele afstand tussen onszelf en het politieke moorden, oorlogsvoering lijkt nog het meest op een computerspel. Wie heeft het monopolie op de export van ellende?

“Blijf thuis”, zegt de Nederlandse minister-president, de vertegenwoordiger van westerse waarden en normen, tegen vluchtelingen zonder huis.

“Blijf thuis”, scandeerden duizenden demonstranten jaren geleden, onder wie ikzelf, in verzet tegen een oorlog in Irak.

“Ah, waren jullie maar thuisgebleven”, jammeren de Irakezen, Syriërs en Afghanen.