Op het eerste gezicht dacht ik dat alleen buitenstaanders als ikzelf de vele regels en gebruiken van Japan moeilijk zouden vinden om te volgen. Maar zelfs de Japanners raken verdwaald in het enorme labyrint van ontelbare regels die te allen tijde gevolgd moeten worden. Ik vind het af en toe ontzettend vermoeiend, het mag wel allemaal wat losser soms.

In het dagelijkse op en neer reizen naar de universiteit kan ik goed begrijpen waarom een aantal regels in het leven zijn geroepen, zeker in de ochtendspits – al voelt voor mij de treinreis altijd aan als spits aangezien het op elk gegeven moment van de dag propvol is. Zo is er de treinetiquette dat je je telefoon in de trilmodus zet en niet belt in de metrowagon. Het zou een aanslag op mijn oren zijn als de honderd mensen in mijn wagon zouden bellen op hetzelfde moment. Een andere kijk op deze situatie is dat ik in de ochtend midden in een niet zo spannende zombiefilm zit: elke forens heeft een lijkbleke expressie met de ogen gesloten, in een zittende of staande houding. Slapen in het openbaar vervoer in Japan is doodnormaal. Na een lange dag van colleges volgen, maak ook ik mij daaraan schuldig.

Japanners zijn over het algemeen stil en bedachtzaam. Maar dat verandert als ze hun bestelling willen doenEn natuurlijk heb je allerlei regels voor het eten. Van het altijd verplichte bedankje na het nuttigen van het eten tot de eetstokjes niet rechtop laten staan in een kom (met rijst). Mocht je dit vergeten dan krijg je vast en zeker scheve en verbaasde blikken toegeworpen, want dat wordt alleen gedaan om de doden te eren. O ja, echte sushi bij een goed restaurant eet je met de handen. Dat zie ik in Nederland niet gauw gebeuren. Een van de gebruiken waar ik maar niet aan kan wennen is het wenken in restaurants of cafés. Waar ik in Nederland op een uiterst subtiele wijze de aandacht van de bediening probeer te krijgen gaat dat er in Japan totaal anders aan toe. Over het geheel genomen zijn Japanners stil en bedachtzaam. Maar dat verandert als ze hun bestelling willen doen. Elke keer ben ik verrast wanneer ik keihard, bijna schreeuwerig, het woord ’suimasen’ (pardon of sorry) hoor vallen, mij omdraai om te kijken waar dit vandaan komt en een heftig gezwaai met een of twee handen zie. Dit valt voor mij niet te rijmen met het standaardbeeld van de stille en bedachtzame Japanner.

Vorige week heb ik mijn kans gegrepen om het drukke Tokio-leven in te ruilen voor het rustige platteland. Wel maar drie dagen want de tentamens komen eraan *diepe zucht*. Dus met het vliegtuig naar Fukuoka op het meest westelijke eiland Kyushu. Na een vliegtijd van twee uur die vervolgd werd door een busreis van eveneens twee uur bevond ik mij in Sasebo. Dit is de geboortestad van mijn Japanse familievrienden. Na een vriendelijk onthaal kwam ik aan in hun huis midden in de bergen omgeven met de groenste bomen net buiten het stadscentrum van Sasebo. Wat een contrast met Tokio, waar ik inmiddels zo gewend aan ben. Ik schrok ervan dat mijn logeerkamer er zo Japans uitzag, waardoor ik een ongeschreven regel uit het oog verloor. Schoenen uit en huisslippers aan bij binnenkomst heb ik helemaal onder de knie. Maar in kamers met tatami vloeren (traditionele mat van rijststro) is het de bedoeling dat je de huisslippers uittrekt voor je de kamer betreedt. Oeps! Gelukkig konden de ouders van mijn moeders Japanse vriendin er wel om lachen, al helemaal omdat obaa-san (oma) hetzelfde deed. Diezelfde avond hebben wij met z’n drieën een tour gedaan in niet alleen verschillende upscale en straatrestaurantjes maar ook verschillende type bars. Ooit een Western-style bar bezocht met de bediening in complete cowgirl-outfits waar alleen Japans werd gesproken? Ik wel, en het was geweldig! Nog belangrijker is dé regel van het proosten die ik heb meegekregen. Deze vind ik noodzakelijk om door te geven, aangezien drinken een integraal onderdeel is van het leven in Japan. Bij het proosten moet de hiërarchie in de gaten worden gehouden: leeftijd, sociale status en type relatie. Het is de bedoeling dat je bij het proosten je glas heft tot net een stukje onder de rand van je oudere of meerdere. Dit wordt gedaan om respect te laten zien. Ik kan je nu al vertellen dat dit ontzettend (maar stilzwijgend) gewaardeerd wordt.

Nu is het helaas tijd om langzamerhand afscheid te nemen van Japan, en de lezers van mijn buitenlandblogs. De laatste tentamens zitten er bijna op, en de laatste deadlines voor mijn papers naderen. Ik zal in augustus nog één laatste blog schrijven over mijn reisje naar een prachtige historische stad (welke, dat blijft nog even een verrassing). Tot gauw!