Na de banja zaterdag wachtte er een verrassing. Sergey was shaslik aan het roosteren boven een vuurtje en kondigde aan dat we in het grote huis van het Wereld Natuur Fonds zouden eten. Toen ik daar binnen kwam was er een compleet banket aangericht! Vandaar dat Sergey zonodig met de boot terug moest naar Chokurdakh om inkopen te doen, de boef.

Het werd geopend met een oud ritueel, uit te voeren door de oudste in het gezelschap: ik was dus de pineut Ook Tatjana en haar visserij-inspecteurs waren erbij. Het werd een typisch Russisch banket met veel toespraken en toasts met wodka. Het werd geopend met een oud ritueel dat om de gunsten van de toendrageest vraagt, uit te voeren door de oudste in het gezelschap: een stukje brood en een glas wodka in de petsjka gooien. Ik was dus de pineut, uitkijken voor de vlammen als het geestrijke vocht in het vuur komt.

Ook was er een zangwedstrijd, echte Yakutische gezelligheid. Ieder onderzoeksteam, Zwitsers, Russisch, Nederlands, moest een lied ten gehore brengen. Dat zijn we in Nederland niet meer zo gewend, en het viel niet mee om een lied te bedenken dat iedereen kende. De Nederlandse eer werd gered door Runa uit Wageningen met een mooie a-capella uitvoering van 'Mama, won't you buy me a Mercedes Benz' van Janis Joplin. Waarna het heel laat werd.

De zondagochtend verrichtten we eerst nog even zwaar werk met grotendeels herstellen van de loopplanken van het station naar de meteotoren. Ik kon de ravage van de overstroming gewoon niet zomaar laten liggen. Met veel gesjouw, en ondanks een wat brak gevoel bij sommigen, zijn we erin geslaagd om het grootste deel weer in orde te krijgen.

Het werd ook goed wandelweer. Met een klein gezelschap maakten we een stevige wandeling gemaakt naar een heuvel op een paar uur lopen van het station. Vandaar heb je uitzicht over tientallen kilometers toendra. Oneindig laagland, met traag stromende rivieren... Grote meren en hier en daar een heuvel, restant van het oude landschap uit de ijstijd, of een pingo. Als de zon door de wolken brak, glimlachte de toendra.

Het was warm en bijna windstil, dus de muggen kwamen ook nog even groots afscheid nemenDe volgende ochtend weer terug met de boot naar Chokurdakh. Het was warm en bijna windstil, dus de muggen kwamen ook nog even groots afscheid nemen. In Chokurdakh brachten we nog een bezoek aan het lokale natuur- en folklore museum. Daar bleek ook een mooi informatiebord te zijn over het station en ons onderzoek. Een bewonderenswaardig mooi museum trouwens, trouw in stand gehouden door zo'n kleine gemeenschap.

Ik heb altijd tegen de reis naar de toendra opgezien, een lange reis, niet zonder gevaar, primitieve omstandigheden. Het primitieve toilet - een houten hokje met een gat in de vloer boven een ton - zal ik zeker niet missen. Vaak heb ik me afgevraagd waarom ik mezelf iedere zomer zonodig aan de muggen moest gaan voeren.

Maar ieder jaar bleef de toendra toch weer trekken. Het besef dat dit de laatste keer is, viel zwaar. Waar ik naar terug zal verlangen: het door verborgen ijs gevormde landschap en de fascinerende interactie tussen het ijs in de bodem, klimaat en vegetatie, de wetenschappelijke discussies daarover en de kameraadschap tijdens het veldwerk. Iedereen met wie ik ooit in Kytalyk heb gezeten: bedankt! Speciaal Sasha Kononov, Sergey Karsanaev en Roman Petrov.

Dit was de laatste blog. Ik ben inmiddels weer terug in Yakutsk, heb daar ook afscheid genomen van mijn collega's en ben op weg naar een oververhit Nederland.